NASA’nın Boeing Starliner uzay aracı ile Uluslararası Uzay İstasyonu’na giden astronotları, teknik sorunlar nedeniyle daha uzun bir süre orada kalmak zorunda gibi görünüyor. Ve bu durumun sonucunda ‘hayat değiştiren’ değişikliklerle karşı karşıya olabilirler.
Başlangıçta, astronotlar Barry ‘Butch’ Wilmore ve Sunita Williams, Haziran ayında UUİ’ye vardıklarında sadece birkaç gün geçireceklerini düşünüyordu. Ancak, dönüşlerinin 2025 yılına kadar ertelenebileceği bilgisi verildi. Astronotlar, eğitim ve sağlık değerlendirmeleri çok daha kısa bir görev süresine dayandığından, bu kadar uzun bir maceraya tam olarak hazırlanmamışlardı.
Haziran ayında geri dönmeleri planlanan astronotlar, Starliner’daki kritik itici motor arızaları ve helyum sızıntıları nedeniyle iki aydan fazla süredir zaten UUİ’de bulunuyor. Mikro yerçekiminde uzun süre kalmak, kemik yoğunluğu kaybı, kas atrofisi ve artan radyasyona maruz kalma gibi önemli sağlık sorunlarına yol açabiliyor. NASA çalışmaları, astronotların Dünya’daki ciddi osteoporozdan 12 kat daha hızlı kemik kaybı yaşayabileceğini, bunun da kırıklara ve uzun süreli fiziksel bozukluklara yol açabileceğini ortaya koyuyor. Astronotların fiziksel olarak zorlu görevleri yerine getirme yeteneklerini etkileyen %50’ye varan kas kütlesi kaybı da diğer bir endişe kaynağı.
Kardiyovasküler sistem de etkilenebilir
Yerçekimindeki değişiklikler kardiyovasküler sistemi de etkiler. Astronotların kalpleri şekil değiştirir ve kan damarları zayıflar, bu da kardiyovasküler dayanıklılığın azalmasına yol açar. Bu fiziksel değişiklikler, vücut sıvılarının kayması ile görme, bilişsel fonksiyon, denge ve koordinasyon üzerinde olumsuz etkiler yapabilir.
Bazı astronotlar, ‘uzay bulantısı’ olarak adlandırılan bir durumu rapor ederken; bu durum, sersemlik, mide bulantısı ve ruh hali değişikliklerine neden olabilir. Bu değişiklikler, astronotların Dünya’ya dönmesinden sonra da uzun süre devam edebilir ve potansiyel olarak araba kullanma veya diğer rutin faaliyetleri gerçekleştirme yeteneklerini etkileyebilir.
Radyasyon tehlikesi
Radyasyona maruz kalmak başka bir önemli risk. UUİ’deki korumaya rağmen astronotlar hala Dünya’dakinden 365 kat daha fazla radyasyona maruz kalıyor ve bu da kanser riskini artırıyor. Bu maruz kalmanın etkileri Wilmore ve Williams uzayda kaldıkça daha da belirgin olacaktır.
NASA nihai bir karar vermemiş olsa da, Starliner’ın güvenli olmadığı düşünülürse astronotların SpaceX’in Dragon Kapsülü ile geri dönmek için Şubat 2025’e kadar beklemeleri gerekecek. Bu da görevlerini dokuz aya uzatabilir. Uzayda geçirilen bu uzun süre, güvenli bir dönüşe yönelik aciliyeti artırıyor çünkü yörüngede geçen her gün astronotların sağlıklarını daha da tehlikeye atıyor.
Ancak Boeing, Starliner’ın astronotları güvenli bir şekilde geri getirebileceğinden umutlu olmayı sürdürüyor ve NASA’nın mürettebatsız bir dönüşe karar vermesi halinde gerekli ayarlamaları yapacaklarını belirtiyor.
